Khung cảnh một phiên toà hình sự tại Mỹ, phía bên trái là
các thành viên Bồi thẩm đoàn (minh hoạ, GPT)
Ls. Trần Hồng Phong giới thiệu
Trong một vụ án hình sự tại Mỹ, phán quyết bị cáo “có tội” hay “không có tội” thuộc quyền quyết định của Bồi thẩm đoàn. Một Bồi thẩm đoàn thường gồm 12 thành viên, quyết định của Bồi thẩm đoàn phải đạt sự thống nhất tuyệt đối 100%. So sánh với hình thức lấy biểu quyết của Hội đồng xét xử (gồm 3 thành viên) rồi phán quyết theo nguyên tắc đa số thắng thiểu số của luật tố tụng hình sự Việt Nam, tôi thấy quy định của luật Mỹ là rất chặt chẽ, khách quan hơn và đặc biệt là bảo đảm không thể có chuyện chạy án. Bài viết này giới thiệu về chế độ xét xử Bồi thẩm đoàn nhân việc cựu tổng thống Donal Trump bị xét xử trong vụ án "chi tiền bịt miệng".
* Vụ án cựu tổng thống Donal Trump “chi tiền bịt miệng”: Bồi thẩm đoàn phán quyết "có tội"
……
Quy Định Về Bồi Thẩm Đoàn Trong Luật tố tụng Hình Sự Mỹ
Số Lượng Bồi Thẩm Viên và Thẩm Quyền:
Trước khi phiên toà xét xử chính thức bắt đầu, quá trình thành lập Bồi thẩm đoàn được thực hiện. Mỗi phiên toà hình sự sẽ có một Bồi thẩm đoàn khác nhau.
Lựa Chọn Bồi Thẩm Đoàn: Quá trình này bao gồm việc lựa chọn các thành viên bồi thẩm đoàn từ một nhóm người dân địa phương. Thành viên bồi thẩm đoàn không nhất thiết phải là người có trình độ chuyên sâu về pháp luật. Điểm đặc biệt là họ phải có đạo đức tốt, khách quan trung thực, có sự dũng cảm, kiên định, không để bị lôi kéo hay bị ảnh hưởng từ người khác khi thảo luận và ra quyết định. Cả bên công tố và bên bào chữa đều có quyền từ chối một số ứng viên.
Số Lượng: Thông thường, một bồi thẩm đoàn hình sự tại Mỹ bao gồm 12 thành viên. Một số bang có thể sử dụng bồi thẩm đoàn nhỏ hơn (thường là 6 người) cho các tội danh nhẹ hơn.
Thẩm Quyền: Bồi thẩm đoàn có thẩm quyền quyết định sự vô tội hay có tội của bị cáo dựa trên bằng chứng (chứng cứ) và luật pháp.
Phán Quyết Của Bồi Thẩm Đoàn:
Toàn bộ các thành viên trong Bồi thẩm đoàn sẽ tham dự đầy đủ các phiên xét xử trong vụ án, lắng nghe quan điểm của các bên (kết tội và gỡ tội) tại phiên toà. Bồi thẩm viên không có quyền đặt ra hỏi đối với các bên tại phiên toà.
Một vụ án tại Mỹ được Toà án xét xử qua hai cấp cơ bản là Sơ thẩm và Phúc Thẩm.
* Phiên Tòa Sơ Thẩm:
- Tại phiên tòa sơ thẩm, Bồi thẩm đoàn nghe lời khai từ nhân chứng, xem xét bằng chứng và nhận hướng dẫn từ thẩm phán về các nguyên tắc pháp lý liên quan.
- Thảo Luận và Phán Quyết: Sau khi nghe tất cả các bằng chứng và lập luận, Bồi thẩm đoàn sẽ thảo luận riêng và đưa ra phán quyết của mình. Đối với các vụ án hình sự, phán quyết phải đạt đồng thuận tuyệt đối 100% (tất cả các thành viên cùng đồng ý).
* Phiên Tòa Phúc Thẩm:
Trong phiên tòa phúc thẩm, Bồi thẩm đoàn thường không tham gia. Các vụ án phúc thẩm chủ yếu xem xét các vấn đề pháp lý liên quan đến quá trình xét xử sơ thẩm.
Thẩm phán phúc thẩm sẽ xem xét các lập luận của luật sư về việc có sai sót pháp lý trong phiên tòa sơ thẩm hay không và quyết định có giữ nguyên, sửa đổi hay hủy bỏ phán quyết ban đầu.
Nguyên Tắc Hoạt Động Của Bồi Thẩm Đoàn:
Bằng Chứng: Phán quyết của Bồi thẩm đoàn phải dựa trên bằng chứng được trình bày tại tòa và không được phép sử dụng thông tin bên ngoài.
Hướng Dẫn của Thẩm Phán: Thẩm phán chủ toạ phiên toà sẽ hướng dẫn Bồi thẩm đoàn về các nguyên tắc pháp lý cần thiết để đưa ra phán quyết.
Có nhiều khả năng và tình huống liên quan đến phán quyết của Bồi thẩm đoàn.
* Trường Hợp Bồi Thẩm Đoàn Không Thống Nhất Được
Nếu Bồi thẩm đoàn không thể đạt được sự đồng thuận (hung jury), điều này có thể dẫn đến một trong các kết quả sau:
- Mistrial (Phiên Tòa Bất Thành): Thẩm phán có thể tuyên bố phiên tòa bất thành nếu Bồi thẩm đoàn không thể đạt được sự đồng thuận sau một thời gian thảo luận đáng kể. Khi đó, vụ án có thể được xét xử lại với một Bồi thẩm đoàn mới. Điều này có nghĩa là quá trình xét xử sẽ bắt đầu lại từ đầu với việc chọn lựa Bồi thẩm đoàn mới và nghe lại các bằng chứng và lời khai.
- Dàn Xếp: Các bên có thể chọn dàn xếp vụ án ngoài tòa án để tránh phiên tòa lại.
* Chỉ Thị Allen trong Luật Hình Sự Mỹ:
Chỉ thị Allen (Allen Charge) là hướng dẫn mà Thẩm phán chủ toạ phiên toà đưa ra cho Bồi thẩm đoàn, khi họ gặp khó khăn trong việc đạt được sự đồng thuận về phán quyết. Còn được gọi là "dynamite charge”, nhằm khuyến khích Bồi thẩm đoàn tiếp tục thảo luận để tránh một phiên tòa bất thành.
Chỉ thị Allen bắt nguồn từ vụ án Allen v. United States năm 1896. Trong vụ án này, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã phê chuẩn việc thẩm phán khuyến khích bồi thẩm đoàn tiếp tục thảo luận và nỗ lực đạt được sự đồng thuận.
Chỉ thị Allen có ý nghĩa quan trọng trong hệ thống tư pháp Mỹ vì:
- Khuyến khích sự đồng thuận: Giúp Bồi thẩm đoàn đạt được phán quyết mà không cần phải tổ chức lại phiên tòa, tiết kiệm thời gian và chi phí.
- Dàn Xếp: Các bên có thể chọn dàn xếp vụ án ngoài tòa án để tránh phiên tòa lại.
* Chỉ Thị Allen trong Luật Hình Sự Mỹ:
Chỉ thị Allen (Allen Charge) là hướng dẫn mà Thẩm phán chủ toạ phiên toà đưa ra cho Bồi thẩm đoàn, khi họ gặp khó khăn trong việc đạt được sự đồng thuận về phán quyết. Còn được gọi là "dynamite charge”, nhằm khuyến khích Bồi thẩm đoàn tiếp tục thảo luận để tránh một phiên tòa bất thành.
Chỉ thị Allen bắt nguồn từ vụ án Allen v. United States năm 1896. Trong vụ án này, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã phê chuẩn việc thẩm phán khuyến khích bồi thẩm đoàn tiếp tục thảo luận và nỗ lực đạt được sự đồng thuận.
Chỉ thị Allen có ý nghĩa quan trọng trong hệ thống tư pháp Mỹ vì:
- Khuyến khích sự đồng thuận: Giúp Bồi thẩm đoàn đạt được phán quyết mà không cần phải tổ chức lại phiên tòa, tiết kiệm thời gian và chi phí.
- Tăng cường trách nhiệm: Nhắc nhở các thành viên Bồi thẩm đoàn về trách nhiệm của họ trong việc đưa ra một phán quyết công bằng dựa trên bằng chứng.
- Giảm nguy cơ phiên tòa bất thành: Giúp giảm số lượng phiên tòa bị hoãn hoặc phải xử lại, đảm bảo tiến trình công lý diễn ra hiệu quả hơn.
Hướng Dẫn Thêm: Thẩm phán nhắc nhở Bồi thẩm đoàn về tầm quan trọng của việc đạt được phán quyết, khuyến khích các thành viên xem xét lại quan điểm của mình trong bối cảnh bằng chứng đã được trình bày.
Tiếp Tục Thảo Luận: Bồi thẩm đoàn tiếp tục thảo luận và cố gắng đạt được sự đồng thuận dựa trên các hướng dẫn mới nhận được.
Nhận xét:
Hệ thống bồi thẩm đoàn trong luật hình sự Mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi của bị cáo và tính công bằng của quá trình xét xử. Các quy định chặt chẽ về số lượng, thẩm quyền và trình tự thủ tục giúp đảm bảo rằng các phán quyết được đưa ra dựa trên bằng chứng và tuân thủ pháp luật.
Tuy nhiên, trường hợp bồi thẩm đoàn không thể đạt được sự đồng thuận cũng thể hiện những thách thức trong việc đạt được công lý và có thể dẫn đến phiên tòa lại hoặc dàn xếp ngoài tòa án.
…..
* Vụ án cựu tổng thống Donal Trump “chi tiền bịt miệng”:
Quang cảnh phiên toà xét xử cựu tổng thống Donal Trump được vẽ lại (do luật Mỹ cấm chụp ảnh tại phiên toà)
Bồi thẩm đoàn kết luận ông Trump 'có tội'
Trong vụ án ông Trump: Bồi thẩm đoàn gồm 12 bồi thẩm viên chính thức và 6 thành viên dự bị, được thành lập trong 4 ngày làm việc đầu tiên của phiên tòa, bắt đầu từ ngày 15/4/2024. Bồi thẩm đoàn gồm 7 nam và 5 nữ, hầu hết tốt nghiệp đại học và có hai người là luật sư.
Cáo trạng 34 tội danh do công tố viên quận Manhattan Alvin Bragg đưa ra hồi tháng 4/2023. Tiêu điểm của cuộc điều tra là khoản chi "bịt miệng" 130.000 USD cho Stormy Daniels để sao khiêu dâm này không lên tiếng về bê bối tình ái với ông Trump.
Sau hơn 11 giờ thảo luận trong hai ngày làm việc, bồi thẩm đoàn 12 người của tòa hình sự Manhattan, New York, ngày 30/5 tuyên bố cựu tổng thống Donald Trump "có tội" với toàn bộ 34 tội danh trong vụ truy tố làm giả hồ sơ kinh doanh và chi tiền ém thông tin bất lợi khi tranh cử năm 2016.
Thẩm phán Merchan người chủ toạ phiên toà đã cảm ơn bồi thẩm đoàn "vì tham gia một nhiệm vụ khó khăn và áp lực". Ông ấn định thời điểm tuyên án là 10h ngày 11/7/2024.
Với phán quyết của Bồi thẩm đoàn, ông Trump là cựu tổng thống Mỹ đầu tiên trong lịch sử bị truy tố và kết tội. Ông cũng trở thành ứng viên đầu tiên của một chính đảng là tội phạm khi chạy đua vào Nhà Trắng.
Phía ông Trump có hạn chót là ngày 13/6/2024 để trình kiến nghị trước khi tòa tuyên án. Thời hạn kháng cáo là trong vòng 30 ngày sau khi tòa tuyên án. Phiên phúc thẩm, nếu có, được cho là sẽ không diễn ra trước ngày bầu cử 5/11/2024.
Trong các phiên phiên tranh tụng những tuần qua, phía công tố viên và đội ngũ pháp lý của ông Trump đã triệu tập hàng loạt nhân chứng ra trình diện tòa để cung cấp lời khai trước bồi thẩm đoàn. Các công tố viên đã triệu tập 20 nhân chứng xuất hiện trước tòa, với tổng thời gian điều trần hơn 50 giờ. Trong số này có Daniels, cựu luật sư thân tín Michael Cohen của Trump, David Pecker, khi đó là chủ tịch kiêm giám đốc điều hành công ty truyền thông AMI, chuyên hỗ trợ Trump cản trở thông tin bất lợi.
Sau khi nhận được phán quyết của Bồi thẩm đoàn, Cựu tổng thống Trump đã bác bỏ các cáo buộc, tuyên bố sẽ kháng cáo.
Giới quan sát nhận định do ông Trump không có tiền án, vụ truy tố không mang tính bạo lực, thẩm phán Merchan có thể áp mức hình phạt khoan hồng và chỉ tuyên án tù thời gian ngắn hoặc đơn giản là phạt quản chế ông Trump với điều kiện nhất định. Ông Trump cũng không phải ngồi tù trước khi tòa tuyên án.
Việc bị kết tội không ngăn cản ông Trump tiếp tục chạy đua vào Nhà Trắng năm nay. Hiến pháp Mỹ quy định ứng viên tổng thống ít nhất 35 tuổi, là công dân sinh ra tại Mỹ và sống ở nước này ít nhất 14 năm. Không có quy định nào cấm người có tiền án hay phạm nhân tranh cử.
Tuy nhiên, phán quyết có tội có thể tác động đến chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử.
…….
Quy định của pháp luật Việt Nam:
Chế độ xét xử có Hội thẩm tham gia
Theo luật tố tụng hình sự Việt Nam, không có Bồi thẩm đoàn như tại Mỹ mà có sự tham gia của Hội thẩm. Hội thẩm được chọn từ những công dân tại địa phương, đã tham gia làm Hội thẩm.
Hội thẩm sẽ tham gia xét xử cùng với Thẩm phán chủ toạ phiên toà, được quyền xét hỏi bị cáo - hợp thành “Hội đồng xét xử”. Hội đồng xét xử có quyền đưa ra phán quyết, kết luận bị cáo có tội hay không có tội.
Thông thường, mỗi phiên toà hình sự sơ thẩm sẽ có hai Hội thẩm và một thẩm phán - tạo thành Hội đồng xét xử gồm 3 thành viên. Tại phiên toà phúc thẩm không có Hội thẩm tham gia, Hội đồng xét xử sẽ gồm ba thẩm phán.
……
Quy định tại Bộ luật tố tụng hình sự (2015) Việt Nam:
Điều 22. Thực hiện chế độ xét xử có Hội thẩm tham gia
Việc xét xử sơ thẩm của Tòa án có Hội thẩm tham gia, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn do Bộ luật này quy định.
Điều 23. Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật
Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm dưới bất kỳ hình thức nào thì tùy tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của luật.
Điều 24. Tòa án xét xử tập thể
Tòa án xét xử tập thể và quyết định theo đa số, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn do Bộ luật này quy định.
……
Hướng Dẫn Thêm: Thẩm phán nhắc nhở Bồi thẩm đoàn về tầm quan trọng của việc đạt được phán quyết, khuyến khích các thành viên xem xét lại quan điểm của mình trong bối cảnh bằng chứng đã được trình bày.
Tiếp Tục Thảo Luận: Bồi thẩm đoàn tiếp tục thảo luận và cố gắng đạt được sự đồng thuận dựa trên các hướng dẫn mới nhận được.
Nhận xét:
Hệ thống bồi thẩm đoàn trong luật hình sự Mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi của bị cáo và tính công bằng của quá trình xét xử. Các quy định chặt chẽ về số lượng, thẩm quyền và trình tự thủ tục giúp đảm bảo rằng các phán quyết được đưa ra dựa trên bằng chứng và tuân thủ pháp luật.
Tuy nhiên, trường hợp bồi thẩm đoàn không thể đạt được sự đồng thuận cũng thể hiện những thách thức trong việc đạt được công lý và có thể dẫn đến phiên tòa lại hoặc dàn xếp ngoài tòa án.
…..
* Vụ án cựu tổng thống Donal Trump “chi tiền bịt miệng”:
Quang cảnh phiên toà xét xử cựu tổng thống Donal Trump được vẽ lại (do luật Mỹ cấm chụp ảnh tại phiên toà)
Bồi thẩm đoàn kết luận ông Trump 'có tội'
Trong vụ án ông Trump: Bồi thẩm đoàn gồm 12 bồi thẩm viên chính thức và 6 thành viên dự bị, được thành lập trong 4 ngày làm việc đầu tiên của phiên tòa, bắt đầu từ ngày 15/4/2024. Bồi thẩm đoàn gồm 7 nam và 5 nữ, hầu hết tốt nghiệp đại học và có hai người là luật sư.
Cáo trạng 34 tội danh do công tố viên quận Manhattan Alvin Bragg đưa ra hồi tháng 4/2023. Tiêu điểm của cuộc điều tra là khoản chi "bịt miệng" 130.000 USD cho Stormy Daniels để sao khiêu dâm này không lên tiếng về bê bối tình ái với ông Trump.
Sau hơn 11 giờ thảo luận trong hai ngày làm việc, bồi thẩm đoàn 12 người của tòa hình sự Manhattan, New York, ngày 30/5 tuyên bố cựu tổng thống Donald Trump "có tội" với toàn bộ 34 tội danh trong vụ truy tố làm giả hồ sơ kinh doanh và chi tiền ém thông tin bất lợi khi tranh cử năm 2016.
Thẩm phán Merchan người chủ toạ phiên toà đã cảm ơn bồi thẩm đoàn "vì tham gia một nhiệm vụ khó khăn và áp lực". Ông ấn định thời điểm tuyên án là 10h ngày 11/7/2024.
Với phán quyết của Bồi thẩm đoàn, ông Trump là cựu tổng thống Mỹ đầu tiên trong lịch sử bị truy tố và kết tội. Ông cũng trở thành ứng viên đầu tiên của một chính đảng là tội phạm khi chạy đua vào Nhà Trắng.
Phía ông Trump có hạn chót là ngày 13/6/2024 để trình kiến nghị trước khi tòa tuyên án. Thời hạn kháng cáo là trong vòng 30 ngày sau khi tòa tuyên án. Phiên phúc thẩm, nếu có, được cho là sẽ không diễn ra trước ngày bầu cử 5/11/2024.
Trong các phiên phiên tranh tụng những tuần qua, phía công tố viên và đội ngũ pháp lý của ông Trump đã triệu tập hàng loạt nhân chứng ra trình diện tòa để cung cấp lời khai trước bồi thẩm đoàn. Các công tố viên đã triệu tập 20 nhân chứng xuất hiện trước tòa, với tổng thời gian điều trần hơn 50 giờ. Trong số này có Daniels, cựu luật sư thân tín Michael Cohen của Trump, David Pecker, khi đó là chủ tịch kiêm giám đốc điều hành công ty truyền thông AMI, chuyên hỗ trợ Trump cản trở thông tin bất lợi.
Sau khi nhận được phán quyết của Bồi thẩm đoàn, Cựu tổng thống Trump đã bác bỏ các cáo buộc, tuyên bố sẽ kháng cáo.
Giới quan sát nhận định do ông Trump không có tiền án, vụ truy tố không mang tính bạo lực, thẩm phán Merchan có thể áp mức hình phạt khoan hồng và chỉ tuyên án tù thời gian ngắn hoặc đơn giản là phạt quản chế ông Trump với điều kiện nhất định. Ông Trump cũng không phải ngồi tù trước khi tòa tuyên án.
Việc bị kết tội không ngăn cản ông Trump tiếp tục chạy đua vào Nhà Trắng năm nay. Hiến pháp Mỹ quy định ứng viên tổng thống ít nhất 35 tuổi, là công dân sinh ra tại Mỹ và sống ở nước này ít nhất 14 năm. Không có quy định nào cấm người có tiền án hay phạm nhân tranh cử.
Tuy nhiên, phán quyết có tội có thể tác động đến chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử.
…….
Quy định của pháp luật Việt Nam:
Chế độ xét xử có Hội thẩm tham gia
Theo luật tố tụng hình sự Việt Nam, không có Bồi thẩm đoàn như tại Mỹ mà có sự tham gia của Hội thẩm. Hội thẩm được chọn từ những công dân tại địa phương, đã tham gia làm Hội thẩm.
Hội thẩm sẽ tham gia xét xử cùng với Thẩm phán chủ toạ phiên toà, được quyền xét hỏi bị cáo - hợp thành “Hội đồng xét xử”. Hội đồng xét xử có quyền đưa ra phán quyết, kết luận bị cáo có tội hay không có tội.
Thông thường, mỗi phiên toà hình sự sơ thẩm sẽ có hai Hội thẩm và một thẩm phán - tạo thành Hội đồng xét xử gồm 3 thành viên. Tại phiên toà phúc thẩm không có Hội thẩm tham gia, Hội đồng xét xử sẽ gồm ba thẩm phán.
……
Quy định tại Bộ luật tố tụng hình sự (2015) Việt Nam:
Điều 22. Thực hiện chế độ xét xử có Hội thẩm tham gia
Việc xét xử sơ thẩm của Tòa án có Hội thẩm tham gia, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn do Bộ luật này quy định.
Điều 23. Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật
Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội thẩm dưới bất kỳ hình thức nào thì tùy tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của luật.
Điều 24. Tòa án xét xử tập thể
Tòa án xét xử tập thể và quyết định theo đa số, trừ trường hợp xét xử theo thủ tục rút gọn do Bộ luật này quy định.
……
