Chặt phá cây nhà người khác là hành vi vi phạm pháp luật, có dấu hiệu phạm tội "huỷ hoại tài sản" (minh hoạ của Chat GPT)
Luật sư Trần Hồng Phong
Ngày 14-2-2025, chị Th. (ở tỉnh Gia Lai) khi ra thăm vườn phát hiện vườn cà phê và hồ tiêu bị kẻ gian chặt phá. Khoảng 100 cây cà phê, 200 trụ hồ tiêu và một số cây sầu riêng bị cưa cắt, héo rũ. Thiệt hại ước tính trên 100 triệu đồng. Sau hai ngày, công an địa phương đã bắt được đối tượng A, nghi là người thực hiện hành vi phá hoại. Vụ việc được nhiều báo đưa tin.
Trong bài viết này, chúng tôi lấy vụ việc trên làm ví dụ để phân tích và bình luận về hành vi vi phạm pháp luật của đối tượng A. Hành vi này liệu có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự không? tội danh gì? A cần làm gì để được giảm nhẹ?
Cập nhật: Báo Tuổi Trẻ đưa tin: Ngày 27/2/2025, cơ quan công an đã khởi tố vụ án, bắt tạm giam đối tượng để điều tra về hành vi huỷ hoại tài sản.
1. Chặt phá vườn cà phê (cây cà phê, sầu riêng, tiêu) là hành vi vi phạm pháp luật
Pháp luật quy định và bảo vệ việc công dân có quyền sở hữu đối với tài sản của mình. Hành vi phá hoại tài sản của công dân xâm hại đối tượng được pháp luật bảo vệ, nên được xác định là hành vi vi phạm pháp luật.
Hành vi cố ý chặt phá vườn cà phê không chỉ gây thiệt hại về tài sản của chủ vườn mà còn ảnh hưởng đến sinh kế của họ. Một trong những yếu tố quan trọng nhất để xác định sẽ xử lý người vi phạm pháp luật như thế nào, chính là xác định giá trị thiệt hại do hành vi gây ra. Cụ thể, hành vi chặt phá vườn cây của đối tượng A gây thiệt hại bao nhiêu triệu đồng đối với chị Th.
Tùy vào mức độ thiệt hại, đối tượng A có thể bị xử lý theo hai nhóm trách nhiệm pháp lý chính sau đây:
1. Xử lý vi phạm hành chính - nếu thiệt hại chưa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự.
2. Truy cứu trách nhiệm hình sự - nếu gây thiệt hại đủ lớn và có các yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định tại Bộ luật Hình sự.
2. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại dân sự:
Ngoài việc bị xử lý theo hình thức như nêu trên, người thực hiện hành vi (A) còn phải phải bồi thường toàn bộ thiệt hại do hành vi của mình gây ra cho chủ sở hữu tài sản (chị Th).
Việc bồi thường thiệt hại được quy định trong Bộ luật dân sự 2015, trường hợp này được xác định là “Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” (là loại trách nhiệm bồi thường không phát sinh từ quan hệ hợp đồng giữa hai bên).
Tại Điều 584 Bộ luật dân sự 2015 quy định: “Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường”. (Ghi chú: trừ trường hợp do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại).
Tóm gọn, trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh khi hội đủ các yếu tố sau:
i) Có thiệt hại xảy ra (đối với tài sản của chị Th).
ii) Hành vi gây thiệt hại là hành vi trái pháp luật.
iii) Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật và thiệt hại xảy ra.
iv) Có lỗi (cố ý hoặc vô ý) của người gây thiệt hại (đối tượng A).
2. Căn cứ pháp lý và hai hình thức xử lý:
A. Xử phạt vi phạm hành chính
Đối tượng A có thể chỉ bị xử lý hành chính khi thuộc trường hợp sau đây:
Theo Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi xâm hại tài sản của người khác có thể bị xử phạt hành chính từ 3 triệu đồng đến 5 triệu đồng, nếu không đủ yếu tố cấu thành tội phạm hình sự.
Theo Nghị định 35/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực nông nghiệp, nếu hành vi phá hoại cây trồng làm thiệt hại đến sản xuất nông nghiệp, thủ phạm có thể bị xử phạt từ 10 - 50 triệu đồng, đồng thời buộc bồi thường toàn bộ thiệt hại.
B. Xử lý hình sự theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
Liên quan đến hành vi chặt phá cây vườn, xâm hại tài sản của người khác, áp theo Bộ luật hình sự có thể liên quan đến những tội danh sau đây, thuộc nhóm “Các tội xâm phạm sở hữu”:
Điều 178. Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản
Điều 180. Tội vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản
Hành vi của A theo tôi đánh giá phù hợp với Điều 178 hơn. Tức là có dấu hiệu của tội “huỷ hoại tài sản” hoặc tội “cố ý làm hư hỏng tài sản”. Cụ thể tội nào sẽ căn cứ vào việc làm rõ động cơ và mục đích của A khi thực hiện hành vi.
Hãy cùng xem quy định trong điều luật:
Điều 178. Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản
1. Người nào hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này mà còn vi phạm;
b) Đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
d) Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ;
đ) Tài sản là di vật, cổ vật.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Gây thiệt hại cho tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
c) Tài sản là bảo vật quốc gia;
d) Dùng chất nguy hiểm về cháy, nổ hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác;
đ) Để che giấu tội phạm khác;
e) Vì lý do công vụ của người bị hại;
g) Tái phạm nguy hiểm,
3. Phạm tội gây thiệt hại cho tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
4. Phạm tội gây thiệt hại cho tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
3. Khả năng A sẽ bị xử lý hình sự là cao & lời khuyên của luật sư:
Căn cứ theo thông tin trên báo chí và giả sử là chính xác, bước đầu chúng ta có thể đánh giá hành vi của A là cố ý, và đã gây thiệt hại trên 50 triệu đồng. Như vậy đã thoả điều kiện để A có thể bị khởi tố điều tra và truy tố về tội danh “huỷ hoại tài sản” theo quy định tại Điểm b Khoản 2 Điều 178 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Ở đây tôi không muốn bàn thêm hay đi quá xa về những vấn đề không thuộc phạm vi thẩm quyền của mình. Tuy nhiên, tạm gọi là tôi có lời khuyên dành cho đối tượng A như sau:
✅ Chủ động nhận lỗi và xin lỗi chủ vườn.
✅ Tự nguyện và nhanh chóng bồi thường thiệt hại.
✅ Hợp tác với cơ quan chức năng.
Những điều trên theo quy định của pháp luật được xác định là các tình tiết giảm nhẹ. Nếu đáp ứng những điều trên, A có thể sẽ được chị Th bãi nại, chấp nhận thoả thuận bồi thường; các cơ quan chức năng cũng sẽ ghi nhận các tình tiết “giảm nhẹ” của A, giúp A sẽ được xử lý một cách nhẹ nhàng nhất có thể. Tôi nghĩ hành vi của A là nông nổi, thiếu suy nghĩ và đã tự hại chính cuộc đời của mình một cách đáng tiếc.
Thông điệp của bài viết này là tìm hiểu về pháp luật hình sự thông qua một sự việc.
1. Chặt phá vườn cà phê (cây cà phê, sầu riêng, tiêu) là hành vi vi phạm pháp luật
Pháp luật quy định và bảo vệ việc công dân có quyền sở hữu đối với tài sản của mình. Hành vi phá hoại tài sản của công dân xâm hại đối tượng được pháp luật bảo vệ, nên được xác định là hành vi vi phạm pháp luật.
Hành vi cố ý chặt phá vườn cà phê không chỉ gây thiệt hại về tài sản của chủ vườn mà còn ảnh hưởng đến sinh kế của họ. Một trong những yếu tố quan trọng nhất để xác định sẽ xử lý người vi phạm pháp luật như thế nào, chính là xác định giá trị thiệt hại do hành vi gây ra. Cụ thể, hành vi chặt phá vườn cây của đối tượng A gây thiệt hại bao nhiêu triệu đồng đối với chị Th.
Tùy vào mức độ thiệt hại, đối tượng A có thể bị xử lý theo hai nhóm trách nhiệm pháp lý chính sau đây:
1. Xử lý vi phạm hành chính - nếu thiệt hại chưa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự.
2. Truy cứu trách nhiệm hình sự - nếu gây thiệt hại đủ lớn và có các yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định tại Bộ luật Hình sự.
2. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại dân sự:
Ngoài việc bị xử lý theo hình thức như nêu trên, người thực hiện hành vi (A) còn phải phải bồi thường toàn bộ thiệt hại do hành vi của mình gây ra cho chủ sở hữu tài sản (chị Th).
Việc bồi thường thiệt hại được quy định trong Bộ luật dân sự 2015, trường hợp này được xác định là “Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” (là loại trách nhiệm bồi thường không phát sinh từ quan hệ hợp đồng giữa hai bên).
Tại Điều 584 Bộ luật dân sự 2015 quy định: “Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường”. (Ghi chú: trừ trường hợp do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại).
Tóm gọn, trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh khi hội đủ các yếu tố sau:
i) Có thiệt hại xảy ra (đối với tài sản của chị Th).
ii) Hành vi gây thiệt hại là hành vi trái pháp luật.
iii) Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật và thiệt hại xảy ra.
iv) Có lỗi (cố ý hoặc vô ý) của người gây thiệt hại (đối tượng A).
2. Căn cứ pháp lý và hai hình thức xử lý:
A. Xử phạt vi phạm hành chính
Đối tượng A có thể chỉ bị xử lý hành chính khi thuộc trường hợp sau đây:
Theo Điều 15 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi xâm hại tài sản của người khác có thể bị xử phạt hành chính từ 3 triệu đồng đến 5 triệu đồng, nếu không đủ yếu tố cấu thành tội phạm hình sự.
Theo Nghị định 35/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực nông nghiệp, nếu hành vi phá hoại cây trồng làm thiệt hại đến sản xuất nông nghiệp, thủ phạm có thể bị xử phạt từ 10 - 50 triệu đồng, đồng thời buộc bồi thường toàn bộ thiệt hại.
B. Xử lý hình sự theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
Liên quan đến hành vi chặt phá cây vườn, xâm hại tài sản của người khác, áp theo Bộ luật hình sự có thể liên quan đến những tội danh sau đây, thuộc nhóm “Các tội xâm phạm sở hữu”:
Điều 178. Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản
Điều 180. Tội vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản
Hành vi của A theo tôi đánh giá phù hợp với Điều 178 hơn. Tức là có dấu hiệu của tội “huỷ hoại tài sản” hoặc tội “cố ý làm hư hỏng tài sản”. Cụ thể tội nào sẽ căn cứ vào việc làm rõ động cơ và mục đích của A khi thực hiện hành vi.
Hãy cùng xem quy định trong điều luật:
Điều 178. Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản
1. Người nào hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này mà còn vi phạm;
b) Đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
d) Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ;
đ) Tài sản là di vật, cổ vật.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Gây thiệt hại cho tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
c) Tài sản là bảo vật quốc gia;
d) Dùng chất nguy hiểm về cháy, nổ hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác;
đ) Để che giấu tội phạm khác;
e) Vì lý do công vụ của người bị hại;
g) Tái phạm nguy hiểm,
3. Phạm tội gây thiệt hại cho tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
4. Phạm tội gây thiệt hại cho tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
3. Khả năng A sẽ bị xử lý hình sự là cao & lời khuyên của luật sư:
Căn cứ theo thông tin trên báo chí và giả sử là chính xác, bước đầu chúng ta có thể đánh giá hành vi của A là cố ý, và đã gây thiệt hại trên 50 triệu đồng. Như vậy đã thoả điều kiện để A có thể bị khởi tố điều tra và truy tố về tội danh “huỷ hoại tài sản” theo quy định tại Điểm b Khoản 2 Điều 178 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
Ở đây tôi không muốn bàn thêm hay đi quá xa về những vấn đề không thuộc phạm vi thẩm quyền của mình. Tuy nhiên, tạm gọi là tôi có lời khuyên dành cho đối tượng A như sau:
✅ Chủ động nhận lỗi và xin lỗi chủ vườn.
✅ Tự nguyện và nhanh chóng bồi thường thiệt hại.
✅ Hợp tác với cơ quan chức năng.
Những điều trên theo quy định của pháp luật được xác định là các tình tiết giảm nhẹ. Nếu đáp ứng những điều trên, A có thể sẽ được chị Th bãi nại, chấp nhận thoả thuận bồi thường; các cơ quan chức năng cũng sẽ ghi nhận các tình tiết “giảm nhẹ” của A, giúp A sẽ được xử lý một cách nhẹ nhàng nhất có thể. Tôi nghĩ hành vi của A là nông nổi, thiếu suy nghĩ và đã tự hại chính cuộc đời của mình một cách đáng tiếc.
Thông điệp của bài viết này là tìm hiểu về pháp luật hình sự thông qua một sự việc.
.....
Cập nhật 27/2/2025:
