Tài xế có trách nhiệm cứu thương ngay cho nạn nhân đang bị tai nạn. Nhưng có tài xế đã cố ý tiếp tục lái xe cán chết nạn nhân đang còn sống (minh hoạ của Chat GPT)
Tài xế lùi xe cán chết người bị điều tra về hành vi giết người
Báo Dân Trí ngày 29/8/2024 đưa tin: Công an TP Biên Hòa tỉnh Đồng Nai) đã tạm giữ tài xế xe tải cán qua người đàn ông 2 lần trên quốc lộ 51, để điều tra liên quan vụ tai nạn giao thông trên quốc lộ 51 qua phường Phước Tân trưa 28/8/2024 làm một người đàn ông tử vong. Ngay sau vụ tai nạn xảy ra gây bức xúc dư luận, Giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ cùng Công an TP Biên Hòa thu thập đầy đủ tài liệu, chứng cứ, điều tra, củng cố về hành vi giết người của tài xế xe tải trong vụ việc này. (Ghi chú: tại thời điểm đăng bài viết này, chưa có thông tin chính thức về kết quả điều tra).
Nhân sự việc đau lòng này, chúng tôi phân tích và bình luận về một nghi vấn đã tồn tại hàng chục năm qua: phải chăng tài xế cố ý lùi xe cán chết nạn nhân để giảm mức bồi thường thiệt hại?
Quy định về bồi thường thiệt hại trong tai nạn giao thông
Theo Bộ luật dân sự 2015 (BLDS 2015), trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi gây ra tai nạn giao thông chia thành hai trường hợp: tử vong hoặc bị thương tật (tổn hại sức khoẻ).
1. Các khoản bồi thường khi nạn nhân tử vong
Theo Điều 591 BLDS 2015, gồm:
a) Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm (bồi thường theo quy định tại Điều 590)
b) Chi phí hợp lý cho việc mai táng;
c) Tiền cấp dưỡng cho những người mà nạn nhân có nghĩa vụ cấp dưỡng;
d) Tổn thất về tinh thần cho người thân của nạn nhân (tối đa không quá 100 lần mức lương cơ sở, từ khoảng 18 triệu - 180 triệu đồng/người).
2. Các khoản bồi thường khi nạn nhân sống sót
Theo Điều 590 BLDS 2015, thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:
a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;
Nhận xét: Chi phí này có thể rất lớn. Ví dụ trường hợp nạn nhân bị gãy hai chân và vỡ ổ bụng, chi phí chữa trị và chăm sóc có thể lên tới nhiều trăm triệu đồng. Trong khi đó, nếu nạn nhân chết ngay khi tai nạn xảy ra, tài xế sẽ không phải chi trả khoản bồi thường này.
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại;
Nhận xét: Chi phí này không lớn nếu nạn nhân bị thương nhẹ.
c) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;
Nhận xét: Nếu nạn nhân bị thương tật nặng phải điều trị lâu dài, mất khả năng lao động vĩnh viễn và đang là lao động chính trong gia đình, thì tài xế sẽ phải bồi thường và chi tiền cấp dưỡng suốt đời nạn nhân. Số tiền này có thể rất lớn, nhiều tỷ đồng.
d) Bồi thường để bù đắp tổn thất về tinh thần của nạn nhân. Tối đa không quá 50 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Nhận xét về mức bồi thường trong hai trường hợp: tử vong & thương tật vĩnh viễn
a) Nghịch lý: Nạn nhân tử vong tài xế bồi thường ít hơn!
Từ quy định tại Điều 590 và Điều 591 BLDS 2015 nêu trên, chúng ta thấy:
• Thoạt nhìn, có cảm giác trường hợp nạn nhân tử vong mức bồi thường sẽ cao hơn, vì bao gồm toàn bộ chi phí về “thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm theo quy định tại Điều 590”, còn thêm phần “chi phí mai táng” và mức bồi thường về “tinh thần” cũng cao hơn một chút.
• Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Điều 590 chỉ áp dụng cho tình huống nạn nhân bị thương sau tai nạn. Nếu nạn nhân chết ngay tại hiện trường, thì không thể phát sinh chi phí “cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại”. Tức là tài xế sẽ không phải bồi thường khoản chi phí rất lớn này.
• Tương tự, khoản “Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại” cũng chỉ phát sinh trong trường hợp nạn nhân còn sống. Nếu nạn nhân chết, tài xế sẽ không phải bồi thường khoản chi phí rất lớn này.
• Nếu nạn nhân vụ tai nạn giao thông bị chấn thương nhẹ, thì mức bồi thường của tài xế là tương đối nhẹ nhàng. Nhưng nếu nạn nhân bị thương tật nặng và vĩnh viễn, chi phí bồi thường thuộc trách nhiệm của tài xế sẽ rất lớn. Có thể lên tới nhiều tỷ đồng là bình thường.
• Do vậy, nếu thuộc trường hợp nạn nhân bị thương tật nặng và vĩnh viễn, thậm chí toàn bộ tiền lương của tài xế đi làm trong tháng và suốt đời cũng không đủ để chi trả cho việc bồi thường. Tôi nhớ trong một phiên toà, bị cáo là tài xế từng khai “nếu nạn nhân không chết, thì gia đình tôi cũng “chết” vì số tiền phải bồi thường”. Thật đáng suy nghĩ.
b) So sánh thực tế
• Nếu nạn nhân tử vong, tổng mức bồi thường thường dao động từ 150 triệu đồng - hơn 1 tỷ đồng.
• Nếu nạn nhân sống nhưng mất khả năng lao động và phải chữa trị lâu dài, tổng mức bồi thường có thể lên đến nhiều tỷ đồng.
Ví dụ minh họa: Một tài xế gây tai nạn khiến nạn nhân bị liệt toàn than và hư hỏng nhiều cơ quan trong ổ bụng, mất khả năng lao động. Nếu nạn nhân sống thêm 30 năm, hàng tháng phải điều trị và thuê người chăm sóc, chi phí chữa trị, nuôi dưỡng có thể lên đến nhiều tỷ đồng. Đây cũng chính là mức bồi thường thuộc trách nhiệm của tài xế.
Tình huống này vô tình có thể khiến một số tài xế tàn nhẫn lựa chọn phương án “giết chết” thay vì cứu sống nạn nhân?
Khó khăn trong việc chứng minh tài xế cố ý cán chết nạn nhân
Hành vi cố tình cán chết nạn nhân để nhằm giảm mức bồi thường, hay vì bất kỳ mục đích nào khác, nếu được xác định, không còn là vụ tai nạn giao thông, mà trở thành vụ án “giết người” rất nghiêm trọng. Khi đó, tài xế sẽ bị truy tố về tội “Giết người” theo Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015.
Án lệ là gì?
📌 Án lệ là những phán quyết, lập luận trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân tối cao hoặc Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, được lựa chọn để áp dụng trong xét xử các vụ án tương tự.
📌 Mục đích của án lệ:
✅ Đảm bảo sự thống nhất trong áp dụng pháp luật.
✅ Bổ sung, làm rõ những quy định pháp luật chưa cụ thể.
✅ Hỗ trợ Tòa án trong xét xử các vụ án có tình tiết tương tự.
📌 Án lệ không thay thế luật, nhưng có giá trị áp dụng bắt buộc. Tòa án cấp dưới phải tuân thủ án lệ khi xét xử các vụ án có tình tiết tương tự. Người tham gia tố tụng có thể sử dụng án lệ để bảo vệ quyền lợi của mình trong các vụ kiện.
📌 Khi có tranh chấp, nên tham khảo án lệ để chuẩn bị hồ sơ. Nếu vụ án có tình tiết giống với một án lệ trước đây, có thể dẫn chứng để bảo vệ quyền lợi.
........
Quy định tại Bộ luật dân sự 2015:
Điều 590. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm
1. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:
a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại;
c) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;
d) Thiệt hại khác do luật quy định.
2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp sức khỏe của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá năm mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Điều 591. Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm
1. Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm bao gồm:
a) Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm theo quy định tại Điều 590 của Bộ luật này;
b) Chi phí hợp lý cho việc mai táng;
c) Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng;
d) Thiệt hại khác do luật quy định.
2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp tính mạng của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị thiệt hại, nếu không có những người này thì người mà người bị thiệt hại đã trực tiếp nuôi dưỡng, người đã trực tiếp nuôi dưỡng người bị thiệt hại được hưởng khoản tiền này. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có tính mạng bị xâm phạm không quá một trăm lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
.......
Luật sư Trần Hồng Phong
Trong một số vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng gây hậu quả chết người, từ nhiều năm qua có nghi vấn rằng tài xế sau khi va chạm thấy nạn nhân thương tích nặng nhưng còn sống, đã cố tình lùi xe cán chết thay vì cứu giúp. Lý do đằng sau hành vi tàn nhẫn này là vì mức bồi thường khi nạn nhân chết thấp hơn nhiều so với trường hợp thương tật nặng suốt đời. Phải chăng đang tồn tại sự bất hợp lý trong quy định của pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại của tài xế trong tai nạn giao thông?
* Án lệ là gì?
Tài xế lùi xe cán chết người bị điều tra về hành vi giết người
Báo Dân Trí ngày 29/8/2024 đưa tin: Công an TP Biên Hòa tỉnh Đồng Nai) đã tạm giữ tài xế xe tải cán qua người đàn ông 2 lần trên quốc lộ 51, để điều tra liên quan vụ tai nạn giao thông trên quốc lộ 51 qua phường Phước Tân trưa 28/8/2024 làm một người đàn ông tử vong. Ngay sau vụ tai nạn xảy ra gây bức xúc dư luận, Giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ cùng Công an TP Biên Hòa thu thập đầy đủ tài liệu, chứng cứ, điều tra, củng cố về hành vi giết người của tài xế xe tải trong vụ việc này. (Ghi chú: tại thời điểm đăng bài viết này, chưa có thông tin chính thức về kết quả điều tra).
(ảnh chụp bài báo)
Nhân sự việc đau lòng này, chúng tôi phân tích và bình luận về một nghi vấn đã tồn tại hàng chục năm qua: phải chăng tài xế cố ý lùi xe cán chết nạn nhân để giảm mức bồi thường thiệt hại?
Quy định về bồi thường thiệt hại trong tai nạn giao thông
Theo Bộ luật dân sự 2015 (BLDS 2015), trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi gây ra tai nạn giao thông chia thành hai trường hợp: tử vong hoặc bị thương tật (tổn hại sức khoẻ).
1. Các khoản bồi thường khi nạn nhân tử vong
Theo Điều 591 BLDS 2015, gồm:
a) Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm (bồi thường theo quy định tại Điều 590)
b) Chi phí hợp lý cho việc mai táng;
c) Tiền cấp dưỡng cho những người mà nạn nhân có nghĩa vụ cấp dưỡng;
d) Tổn thất về tinh thần cho người thân của nạn nhân (tối đa không quá 100 lần mức lương cơ sở, từ khoảng 18 triệu - 180 triệu đồng/người).
2. Các khoản bồi thường khi nạn nhân sống sót
Theo Điều 590 BLDS 2015, thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:
a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;
Nhận xét: Chi phí này có thể rất lớn. Ví dụ trường hợp nạn nhân bị gãy hai chân và vỡ ổ bụng, chi phí chữa trị và chăm sóc có thể lên tới nhiều trăm triệu đồng. Trong khi đó, nếu nạn nhân chết ngay khi tai nạn xảy ra, tài xế sẽ không phải chi trả khoản bồi thường này.
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại;
Nhận xét: Chi phí này không lớn nếu nạn nhân bị thương nhẹ.
c) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;
Nhận xét: Nếu nạn nhân bị thương tật nặng phải điều trị lâu dài, mất khả năng lao động vĩnh viễn và đang là lao động chính trong gia đình, thì tài xế sẽ phải bồi thường và chi tiền cấp dưỡng suốt đời nạn nhân. Số tiền này có thể rất lớn, nhiều tỷ đồng.
d) Bồi thường để bù đắp tổn thất về tinh thần của nạn nhân. Tối đa không quá 50 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Nhận xét về mức bồi thường trong hai trường hợp: tử vong & thương tật vĩnh viễn
a) Nghịch lý: Nạn nhân tử vong tài xế bồi thường ít hơn!
Từ quy định tại Điều 590 và Điều 591 BLDS 2015 nêu trên, chúng ta thấy:
• Thoạt nhìn, có cảm giác trường hợp nạn nhân tử vong mức bồi thường sẽ cao hơn, vì bao gồm toàn bộ chi phí về “thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm theo quy định tại Điều 590”, còn thêm phần “chi phí mai táng” và mức bồi thường về “tinh thần” cũng cao hơn một chút.
• Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Điều 590 chỉ áp dụng cho tình huống nạn nhân bị thương sau tai nạn. Nếu nạn nhân chết ngay tại hiện trường, thì không thể phát sinh chi phí “cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại”. Tức là tài xế sẽ không phải bồi thường khoản chi phí rất lớn này.
• Tương tự, khoản “Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại” cũng chỉ phát sinh trong trường hợp nạn nhân còn sống. Nếu nạn nhân chết, tài xế sẽ không phải bồi thường khoản chi phí rất lớn này.
• Nếu nạn nhân vụ tai nạn giao thông bị chấn thương nhẹ, thì mức bồi thường của tài xế là tương đối nhẹ nhàng. Nhưng nếu nạn nhân bị thương tật nặng và vĩnh viễn, chi phí bồi thường thuộc trách nhiệm của tài xế sẽ rất lớn. Có thể lên tới nhiều tỷ đồng là bình thường.
• Do vậy, nếu thuộc trường hợp nạn nhân bị thương tật nặng và vĩnh viễn, thậm chí toàn bộ tiền lương của tài xế đi làm trong tháng và suốt đời cũng không đủ để chi trả cho việc bồi thường. Tôi nhớ trong một phiên toà, bị cáo là tài xế từng khai “nếu nạn nhân không chết, thì gia đình tôi cũng “chết” vì số tiền phải bồi thường”. Thật đáng suy nghĩ.
b) So sánh thực tế
• Nếu nạn nhân tử vong, tổng mức bồi thường thường dao động từ 150 triệu đồng - hơn 1 tỷ đồng.
• Nếu nạn nhân sống nhưng mất khả năng lao động và phải chữa trị lâu dài, tổng mức bồi thường có thể lên đến nhiều tỷ đồng.
Ví dụ minh họa: Một tài xế gây tai nạn khiến nạn nhân bị liệt toàn than và hư hỏng nhiều cơ quan trong ổ bụng, mất khả năng lao động. Nếu nạn nhân sống thêm 30 năm, hàng tháng phải điều trị và thuê người chăm sóc, chi phí chữa trị, nuôi dưỡng có thể lên đến nhiều tỷ đồng. Đây cũng chính là mức bồi thường thuộc trách nhiệm của tài xế.
Tình huống này vô tình có thể khiến một số tài xế tàn nhẫn lựa chọn phương án “giết chết” thay vì cứu sống nạn nhân?
Khó khăn trong việc chứng minh tài xế cố ý cán chết nạn nhân
Hành vi cố tình cán chết nạn nhân để nhằm giảm mức bồi thường, hay vì bất kỳ mục đích nào khác, nếu được xác định, không còn là vụ tai nạn giao thông, mà trở thành vụ án “giết người” rất nghiêm trọng. Khi đó, tài xế sẽ bị truy tố về tội “Giết người” theo Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015.
Quá trình điều tra, cơ quan điều tra phải xác định có các yếu tố sau:
1. Hành vi khách quan: Sau khi gây tai nạn, tài xế đã cố tình lùi xe cán nạn nhân lần nữa.
2. Mặt chủ quan, ý thức: Tài xế biết rõ rằng hành vi lùi xe có thể khiến nạn nhân tử vong nhưng vẫn thực hiện.
3. Hậu quả: Nạn nhân tử vong do hành vi cố ý của tài xế.
Mức án về tội giết người có thể lên đến tù chung thân hoặc tử hình (nếu hành vi đặc biệt tàn nhẫn).
Tuy nhiên:
• Việc điều tra và chứng minh tài xế đã thực hiện hành vi cố ý lùi xe cán chết người hoàn toàn không dễ. Phải có chứng cứ, nhân chứng rõ ràng. Chẳng hạn nhiều người cùng trông thấy, có ghi hình lại bằng điện thoại.
• Nếu vụ việc ở nơi trống vắng, hay ít người, sẽ rất khó có chứng cứ để quy kết tội giết người đối với tài xế.
Chính vì vậy, ngoại trừ những vụ có chứng cứ rõ ràng, không loại trừ có những vụ tai nạn giao thông bản chất là “giết người” nhưng đã bị bỏ lọt vì những lý do khách quan. Hệ quả là kẻ ác thì thoát tội, gia đình nạn nhân bị thiệt thòi, tức tửi.
Liên quan đến những vụ án kiểu như thế này, từ năm 2020 Toà án nhân dân tối cao đã đưa ra một Án lệ, để áp dụng thống nhất trên cả nước. Qua nội dung án lệ, cho thấy khó nhất vẫn là việc chứng minh và chứng cứ chứng minh.
Cụ thể: Án lệ số 30/2020/AL quy định như sau:
Tình huống án lệ: Sau khi gây ra tai nạn giao thông cho bị hại, bị cáo dừng xe xuống kiểm tra thấy bị hại nằm dưới gầm xe ô tô, không xác định được bị hại còn sống hay đã chết, bị cáo tiếp tục điều khiển xe chèn lên người bị hại. Hậu quả là bị hại chết.
Giải pháp xử lý: Trường hợp này, bị cáo phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Giết người”.
Qua Án lệ, chúng ta thấy kết quả điều tra phải xác định được “bị cáo dừng xe xuống kiểm tra thấy bị hại nằm dưới gầm xe ô tô, không xác định được bị hại còn sống hay đã chết, bị cáo tiếp tục điều khiển xe chèn lên người bị hại. Hậu quả là bị hại chết” – thì mới áp dụng theo án lệ về tội giết người được. Điều này không hề dễ và sở dĩ chúng tôi nói “nghi vấn” là vậy.
Sự bất hợp lý trong quy định pháp luật và hệ quả
Qua trình bày ở trên, chúng tôi cho rằng quy định pháp luật hiện nay về bồi thường trong vụ án tai nạn giao thông vô tình đã tạo ra tình huống tài xế sẽ bồi thường ít hơn khi nạn nhân chết và bồi thường nhiều hơn khi nạn nhân sống. Việc dẫn dẫn đến hệ quả có thể không khuyến khích tài xế cứu giúp nạn nhân.
Ở mức độ nghiêm trọng hơn, đây là điều bất hợp lý, thậm chí có thể bị lợi dụng như một kẽ hở cho mục đích xấu.
Về mặt tâm lý và suy nghĩ: Khi tài xế gây tai nạn, phản ứng tự nhiên là sợ hãi. Trong thời khắc đó, nếu tài xế có suy nghĩ rằng hậu quả tài chính sẽ quá nặng nề nếu nạn nhân còn sống, có thể sẽ khiến xuất hiện suy nghĩ và hành động cực đoan, tàn nhẫn.
Cần thiết bổ sung, sửa đổi để hoàn thiện pháp luật
Khi mức bồi thường khi nạn nhân chết cao hơn so với khi họ bị thương nặng chắc chắn sẽ làm giảm thiểu và ngăn chặn suy nghĩ và hành động của tài xế theo kiểu cố ý lùi xe cán chết nạn nhân. Chúng tôi cho rằng cần xem xét, bổ sung và sửa đổi luật theo hướng:
• Tăng mức bồi thường cho gia đình có nạn nhân tử vong do tai nạn giao thông. Tổng thể: mức bồi thường trong trường hợp nạn nhân tử vong cơ bản phải cao hơn so với trường hợp nạn nhân bị thương.
• Tăng mức bồi thường về tổn thất tinh thần. Mức quy định hiện nay đang rất thấp và không phù hợp. Chi phí bồi thường phải tính theo toa bác sỹ thực tế, chứ không thể khoán theo mức lương cơ bản.
• Quy định phạt tù nặng hơn đối với tài xế không cứu giúp nạn nhân. Bên cạnh việc xử lý về hành vi liên quan đến tai nạn giao thông, có thể xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội không cứu giúp người bị nạn” nếu tài xế thấy nạn nhân chưa chết mà bỏ mặc.
• Trong điều luật về tội giết người tại Bộ luật hình sự, cần bổ sung quy định về tình huống tài xế cố ý cán chết nạn nhân nhằm mục đích né tránh trách nhiệm bồi thường.
• Về dân sự: Áp dụng hình thức bảo hiểm bắt buộc đối với chủ xe có phạm vi chi trả lớn hơn, giúp tài xế không bị áp lực tài chính nặng nề khi nạn nhân bị thương tật suốt đời.
• Về quản lý: tăng cường lắp đặt camera quan sát trên các tuyến đường.
Kết luận:
• Nghịch lý pháp luật: Mức bồi thường khi nạn nhân sống cao hơn khi nạn nhân chết, chính là kẽ hở, vô tình tạo ra động cơ xấu đối với một số tài xế khi xảy ra tai nạn giao thông.
• Việc tài xế cố tình cán chết nạn nhân khi còn sống là hành vi phạm tội “Giết người”, động cơ đê hèn, tàn nhẫn. Tuy nhiên có nhiều khó khăn trong điều tra và chứng minh. Điều này tạo nên "nghi vấn".
…….
1. Hành vi khách quan: Sau khi gây tai nạn, tài xế đã cố tình lùi xe cán nạn nhân lần nữa.
2. Mặt chủ quan, ý thức: Tài xế biết rõ rằng hành vi lùi xe có thể khiến nạn nhân tử vong nhưng vẫn thực hiện.
3. Hậu quả: Nạn nhân tử vong do hành vi cố ý của tài xế.
Mức án về tội giết người có thể lên đến tù chung thân hoặc tử hình (nếu hành vi đặc biệt tàn nhẫn).
Tuy nhiên:
• Việc điều tra và chứng minh tài xế đã thực hiện hành vi cố ý lùi xe cán chết người hoàn toàn không dễ. Phải có chứng cứ, nhân chứng rõ ràng. Chẳng hạn nhiều người cùng trông thấy, có ghi hình lại bằng điện thoại.
• Nếu vụ việc ở nơi trống vắng, hay ít người, sẽ rất khó có chứng cứ để quy kết tội giết người đối với tài xế.
Chính vì vậy, ngoại trừ những vụ có chứng cứ rõ ràng, không loại trừ có những vụ tai nạn giao thông bản chất là “giết người” nhưng đã bị bỏ lọt vì những lý do khách quan. Hệ quả là kẻ ác thì thoát tội, gia đình nạn nhân bị thiệt thòi, tức tửi.
Liên quan đến những vụ án kiểu như thế này, từ năm 2020 Toà án nhân dân tối cao đã đưa ra một Án lệ, để áp dụng thống nhất trên cả nước. Qua nội dung án lệ, cho thấy khó nhất vẫn là việc chứng minh và chứng cứ chứng minh.
Cụ thể: Án lệ số 30/2020/AL quy định như sau:
Tình huống án lệ: Sau khi gây ra tai nạn giao thông cho bị hại, bị cáo dừng xe xuống kiểm tra thấy bị hại nằm dưới gầm xe ô tô, không xác định được bị hại còn sống hay đã chết, bị cáo tiếp tục điều khiển xe chèn lên người bị hại. Hậu quả là bị hại chết.
Giải pháp xử lý: Trường hợp này, bị cáo phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Giết người”.
Qua Án lệ, chúng ta thấy kết quả điều tra phải xác định được “bị cáo dừng xe xuống kiểm tra thấy bị hại nằm dưới gầm xe ô tô, không xác định được bị hại còn sống hay đã chết, bị cáo tiếp tục điều khiển xe chèn lên người bị hại. Hậu quả là bị hại chết” – thì mới áp dụng theo án lệ về tội giết người được. Điều này không hề dễ và sở dĩ chúng tôi nói “nghi vấn” là vậy.
Sự bất hợp lý trong quy định pháp luật và hệ quả
Qua trình bày ở trên, chúng tôi cho rằng quy định pháp luật hiện nay về bồi thường trong vụ án tai nạn giao thông vô tình đã tạo ra tình huống tài xế sẽ bồi thường ít hơn khi nạn nhân chết và bồi thường nhiều hơn khi nạn nhân sống. Việc dẫn dẫn đến hệ quả có thể không khuyến khích tài xế cứu giúp nạn nhân.
Ở mức độ nghiêm trọng hơn, đây là điều bất hợp lý, thậm chí có thể bị lợi dụng như một kẽ hở cho mục đích xấu.
Về mặt tâm lý và suy nghĩ: Khi tài xế gây tai nạn, phản ứng tự nhiên là sợ hãi. Trong thời khắc đó, nếu tài xế có suy nghĩ rằng hậu quả tài chính sẽ quá nặng nề nếu nạn nhân còn sống, có thể sẽ khiến xuất hiện suy nghĩ và hành động cực đoan, tàn nhẫn.
Cần thiết bổ sung, sửa đổi để hoàn thiện pháp luật
Khi mức bồi thường khi nạn nhân chết cao hơn so với khi họ bị thương nặng chắc chắn sẽ làm giảm thiểu và ngăn chặn suy nghĩ và hành động của tài xế theo kiểu cố ý lùi xe cán chết nạn nhân. Chúng tôi cho rằng cần xem xét, bổ sung và sửa đổi luật theo hướng:
• Tăng mức bồi thường cho gia đình có nạn nhân tử vong do tai nạn giao thông. Tổng thể: mức bồi thường trong trường hợp nạn nhân tử vong cơ bản phải cao hơn so với trường hợp nạn nhân bị thương.
• Tăng mức bồi thường về tổn thất tinh thần. Mức quy định hiện nay đang rất thấp và không phù hợp. Chi phí bồi thường phải tính theo toa bác sỹ thực tế, chứ không thể khoán theo mức lương cơ bản.
• Quy định phạt tù nặng hơn đối với tài xế không cứu giúp nạn nhân. Bên cạnh việc xử lý về hành vi liên quan đến tai nạn giao thông, có thể xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội không cứu giúp người bị nạn” nếu tài xế thấy nạn nhân chưa chết mà bỏ mặc.
• Trong điều luật về tội giết người tại Bộ luật hình sự, cần bổ sung quy định về tình huống tài xế cố ý cán chết nạn nhân nhằm mục đích né tránh trách nhiệm bồi thường.
• Về dân sự: Áp dụng hình thức bảo hiểm bắt buộc đối với chủ xe có phạm vi chi trả lớn hơn, giúp tài xế không bị áp lực tài chính nặng nề khi nạn nhân bị thương tật suốt đời.
• Về quản lý: tăng cường lắp đặt camera quan sát trên các tuyến đường.
Kết luận:
• Nghịch lý pháp luật: Mức bồi thường khi nạn nhân sống cao hơn khi nạn nhân chết, chính là kẽ hở, vô tình tạo ra động cơ xấu đối với một số tài xế khi xảy ra tai nạn giao thông.
• Việc tài xế cố tình cán chết nạn nhân khi còn sống là hành vi phạm tội “Giết người”, động cơ đê hèn, tàn nhẫn. Tuy nhiên có nhiều khó khăn trong điều tra và chứng minh. Điều này tạo nên "nghi vấn".
…….
📌 Án lệ là những phán quyết, lập luận trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân tối cao hoặc Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, được lựa chọn để áp dụng trong xét xử các vụ án tương tự.
📌 Mục đích của án lệ:
✅ Đảm bảo sự thống nhất trong áp dụng pháp luật.
✅ Bổ sung, làm rõ những quy định pháp luật chưa cụ thể.
✅ Hỗ trợ Tòa án trong xét xử các vụ án có tình tiết tương tự.
📌 Án lệ không thay thế luật, nhưng có giá trị áp dụng bắt buộc. Tòa án cấp dưới phải tuân thủ án lệ khi xét xử các vụ án có tình tiết tương tự. Người tham gia tố tụng có thể sử dụng án lệ để bảo vệ quyền lợi của mình trong các vụ kiện.
📌 Khi có tranh chấp, nên tham khảo án lệ để chuẩn bị hồ sơ. Nếu vụ án có tình tiết giống với một án lệ trước đây, có thể dẫn chứng để bảo vệ quyền lợi.
........
Quy định tại Bộ luật dân sự 2015:
Điều 590. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm
1. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:
a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại;
c) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;
d) Thiệt hại khác do luật quy định.
2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp sức khỏe của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá năm mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Điều 591. Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm
1. Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm bao gồm:
a) Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm theo quy định tại Điều 590 của Bộ luật này;
b) Chi phí hợp lý cho việc mai táng;
c) Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng;
d) Thiệt hại khác do luật quy định.
2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp tính mạng của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị thiệt hại, nếu không có những người này thì người mà người bị thiệt hại đã trực tiếp nuôi dưỡng, người đã trực tiếp nuôi dưỡng người bị thiệt hại được hưởng khoản tiền này. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có tính mạng bị xâm phạm không quá một trăm lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
.......
Bài liên quan:
